Y dakikada X öğren

; Noktalı Virgül, satırı yorumlamak için kullanılır.

; Clojure programları formlardan meydana gelir,
; Parantezlerle çevirili değerler, boşluk ile ayrılır. --Virgül ile değil--
;
; Clojure okuyucusu*, listedeki ilk elemanı çağırılacak bir fonksiyon
; Veya makro, geri kalan ifadeleri o çağırıma argüman olarak kabul eder.
;

; Bir dosyadaki ilk çağırım isim-uzayı tanımlamak için `ns` olmalı.
(ns clojure-öğren)

;
; Bir diğer yorumlama seçeneği de, ifade-içi. Bu diyez (`#`), ve alt çizgi
; İle başlar ve herhangi bir s-ifade'ye uygulanabilir.
;
#_(bu çağırım değerlendirilmeyecektir)

; Öncelikle fonksiyon çağırımları ve temel işlemler:

; Örnek bir fonksiyon çağırımı:
; (örnek-bir-fonksiyon ilk-argüman ikinci-argüman)

; `str` aldığı argümanları bir karakter katarı olarak geri verir.
(str "Merhaba" " " "dünya!") ; => "Merhaba dünya!"

; Matematik, oldukça sezgisel ve basit
(+ 1 1) ; => 2
(- 2 1) ; => 1
(* 1 2) ; => 2
(/ 2 1) ; => 2

; Eşitlik için `=`
(= 1 1) ; => true
(= 2 1) ; => false

; `not` beklediğiniz gibi, mantıksal ifadeleri tersine çevirir.
(not true) ; => false

; Clojure formları, iç-içe çağırılabilir
; Değerlendirilen çağırımlar bir üst form'a argüman
; Olarak verilir.
(+ 1 (- 3 2)) ; = 1 + (3 - 2) => 2

; Tipler
;;;;;;;;;;;;;

; Clojure, Java'nın temel tipleri olan mantıksal (boolean),
; Tam sayılar (int) ve karakter katarlarını (string) kullanır.
; Değerleri denetlemek için `class` fonksiyonunu kullanın.
(class 1) ; Tam sayı sabitleri ön-tanımlı olarak `java.lang.Long` ile tanımlanır.
(class 1.); Kayan noktalı sayı sabitleri
; Ön-tanımlı olarak `java.lang.Double` ile tanımlanır.
(class ""); Karakter katarı sabitleri her zaman, --sadece-- çift tırnak
; ile tanımlanır ve ön-tanımlı olarak `java.lang.String` tipindedir.
(class false) ; Mantıksal değer sabitleri, `java.lang.Boolean`.
(class nil); "Null", (tanımsız) değerler `nil` ile tanımlanır.

; Clojure okuyucusu her paranter ifadesini bir çağırım olarak
; değerlendirdiğinden bir liste tanımlamak için çağırımı durdurmalıyız.
'(+ 1 2) ; => (+ 1 2)
; ((quote (+ 1 2)) için bir kısa yoldur)

; Alıntılanmış listeleri çağırabilirsiniz.
(eval '(+ 1 2)) ; => 3

; Koleksiyonlar ve Ardışıklar
;;;;;;;;;;;;;;;;;;;

; Listeler bağlı-liste veri yapısı,
; Vektörler dizi altyapısı kullanır. 
(class '(1 2 3)); => clojure.lang.PersistentList
(class [1 2 3]); => clojure.lang.PersistentVector

; Bir liste `(1 2 3)` şeklinde gösterilebilir, yazılabilir.
; Fakat bu listeyi, Alıntılamalıyız --Quote--.
; Bu, onu bir fonksiyon çağırımı olarak değil,
; bir liste olarak değerlendirilmesini sağlayacaktır.
; Ayrıca, `(list 1 2 3)` tamamen `'(1 2 3)` ifadesi ile
; eşdeğerdir.

; 'Koleksiyonlar' sadece bir veri grubudur.
; Vektörler ve Listeler, koleksiyondur:
(coll? '(1 2 3)) ; => true
(coll? [1 2 3]) ; => true

; 'Ardışıklar' (seqs), bir veri listesinin soyut tanımlamasıdır.
; Sadece listeler ardışıktır.
(seq? '(1 2 3)) ; => true
(seq? [1 2 3]) ; => false

; Bir ardışık, ulaşıldığında sadece giriş verisi vermelidir.
; Yani, ardışıklar tembel olabilir. | Sonsuz ardışıklar tanımlanabilir.
(range 4) ; => (0 1 2 3)
(range) ; => (0 1 2 3 4 ...) (sonsuz bir ardışık)
(take 4 (range)) ;  (0 1 2 3)

; Bu yapılarda ekleme işlemi için `cons` kullanılır.
(cons 4 [1 2 3]) ; => (4 1 2 3)
(cons 4 '(1 2 3)) ; => (4 1 2 3)

; `conj` bir koleksiyona en verimli şekilde veri ekler.
; Bu, listeler için liste başına, vektörler için ise vektör sonuna demektir.
(conj [1 2 3] 4) ; => [1 2 3 4]
(conj '(1 2 3) 4) ; => (4 1 2 3)

; `concat` koleksiyonları birleştirmek için kullanılır.
(concat [1 2] '(3 4)) ; => (1 2 3 4)

; `filter` ve `map` koleksiyonlarla işlem yapmak için
; ön-tanımlı yüksek-seviyeli fonksiyonlardır.
;
; ps: `inc` argümanını bir arttıran bir fonksiyon.
(map inc [1 2 3]) ; => (2 3 4)
(filter even? [1 2 3]) ; => (2)

; Koleksiyonları indirgemek için `reduce` kullanılır.
(reduce + [1 2 3 4])
; = (+ (+ (+ 1 2) 3) 4)
; => 10

; Reduce, bir ilk-tanım değeri alabilir.
(reduce conj [] '(3 2 1))
; = (conj (conj (conj [] 3) 2) 1)
; => [3 2 1]

; Fonksiyonlar
;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;

; Yeni bir fonksiyon oluşturmak için `fn` kullanın.
; Bir fonksiyon her zaman son ifadesini döndürür.
(fn [] "Merhaba Dünya!") ; => fn

; Fonksiyonu çağırmak için bir çift paranteze daha ihtiyaç var.
((fn [] "Merhaba Dünya!")) ; => "Merhaba Dünya!"

; İsim uzayında bir değişken tanımlamak için `def`
; kullanılır.
(def x 1)
x ; => 1

; Bir değişkene fonksiyon değeri atamak için,
(def merhaba-dünya (fn [] "Merhaba Dünya!"))
(merhaba-dünya) ; => "Merhaba Dünya!"

; Bu süreci, `defn` ile kısaltabiliriz.
(defn hello-world [] "Merhaba Dünya!")

; `defn` fonksiyon çağırımındaki üçüncü eleman
; --vektör-- bir argüman listesidir. Fonksiyonun alacağı
; argümanları tanımlar.
(defn merhaba [isim]
  (str "Merhaba " isim))
(merhaba "Dünya!") ; => "Merhaba Dünya!"

; Ayrıca, `#()` kısa yolunu, fonksiyon deklare etmek için
; kullanabiliriz.
(def merhaba2 #(str "Merhaba " %1))
(merhaba2 "Dünya!") ; => "Merhaba Dünya!"

; Çok düzeyli fonksiyonlar da tanımlanabilir,
(defn merhaba3
  ([] "Merhaba Dünya!")
  ([isim] (str "Merhaba " isim)))
(merhaba3) ; => "Merhaba Dünya!"
(merhaba3 "A. NESİN!") ; => "Hello A. NESİN!"

; Fonksiyonlar, belirsiz-sayıda argüman alabilir,
; ve bunları sizin için bir ardışıkta depolayabilir.
(defn argüman-sayısı [& argümanlarım]
  (str "Verilen argüman sayısı:" (count argümanlarım) ", argümanlar: " argümanlarım))
(argüman-sayısı "Öğün" "Çalış" "Güven")
; => "Verilen argüman sayısı:3, argümanlar: ("Öğün" "Çalış" "Güven")"

; Elbette, sıradan ve belirsiz-sayılı fonksiyon argümanlarını
; harmanlayabilirsiniz.
(defn merhabalar [ev-sahibi & misafirler]
  (str "Merhabalar, " misafirler ". Benim adım " ev-sahibi "."))
(merhabalar "İklim" "Ayşe" "Fatma" "Nurdan")
; => "Merhabalar, (\"Ayşe\" \"Fatma\" \"Nurdan\"). Benim adım İklim."


; Eşlemeler
;;;;;;;;;;

; Hash-Maps, Array-Maps
; Hash-Eşlemeleri ve Dizi-Eşlemeleri bir arayüzü paylaşırlar.
; Hash-Eşlemeleri daha hızlıdır, fakat anahtar sıralaması tutmazlar.
(class {:a 1 :b 2 :c 3}) ; => clojure.lang.PersistentArrayMap
(class (hash-map :a 1 :b 2 :c 3)) ; => clojure.lang.PersistentHashMap

; Dizi-Eşlemeleri bir çok işlem sırasında otomatik olarak Hash-Eşlemelerine
; dönüşürler. Eğer yeterince büyürlerse, endişelenmenize gerek yoktur.

; Eşlemeler anahtar değeri olarak herhangi hash-ifadesi (hashable)
; alabilirler. Ama çoğunlukla, bu iş için anahtar-kelimeler `keyword`
; kullanılır.
; Anahtar-kelimeler, karakter katarları gibidirler, fakat
; bir kaç artıları vardır.
(class :a) ; => clojure.lang.Keyword

(def karakterkatarı-eşlemesi {"a" 1, "b" 2, "c" 3})
karakterkatarı-eşlemesi  ; => {"a" 1, "b" 2, "c" 3}

(def anahtar-eşlemesi {:a 1, :b 2, :c 3})
anahtar-eşlemesi ; => {:a 1, :c 3, :b 2}

; Bu arada, virgüller her zaman boşluk olarak değerlendirilir
; ve etkisizdirler.

; Bir eşlemeleden fonksiyon notasyonu ile değer çağırmak,
(karakterkatarı-eşlemesi "a") ; => 1
(anahtar-eşlemesi :a) ; => 1

; Keyword tipleri kendi değerlerini argüman olarak aldıkları bir
; eşlemeden değer notasyonu ile çağırabilirler.
(:b anahtar-eşlemesi) ; => 2

; Bu notasyonu, bir karakter katarı ile denemeyiniz.
;("a" karakterkatarı-eşlemesi)
; => Exception: java.lang.String cannot be cast to clojure.lang.IFn

; Verilmemiş bir değeri çağırmak, `nil` döndürecektir.
(karakterkatarı-eşlemesi "d") ; => nil

; Eşlemelere yeni değerler eklemek için `assoc` kullanırız.
(def yeni-anahtar-eşlemesi (assoc anahtar-eşlemesi :d 4))
yeni-anahtar-eşlemesi ; => {:a 1, :b 2, :c 3, :d 4}

; Ama unutmayın, Clojure veri yapıları değişmezdir!
anahtar-eşlemesi ; => {:a 1, :b 2, :c 3}

; Değer silmek için ise `dissoc` kullanılır.
(dissoc anahtar-eşlemesi :a :b) ; => {:c 3}

; Kümeler
;;;;;;

(class #{1 2 3}) ; => clojure.lang.PersistentHashSet
(set [1 2 3 1 2 3 3 2 1 3 2 1]) ; => #{1 2 3}

; `conj` ile bir değer eklenir.
(conj #{1 2 3} 4) ; => #{1 2 3 4}

; `disj` ile değer çıkarılır.
(disj #{1 2 3} 1) ; => #{2 3}

; Fonksiyon notasyonu kümelerde de tanımlıdır.
; Kendi içlerinde değer arayan bir fonksiyon olarak
; kullanılabilirler.
(#{1 2 3} 1) ; => 1
(#{1 2 3} 4) ; => nil

; `clojure.sets` isim-uzayında daha fazla fonksiyon vardır.

; Kullanışlı Formlar
;;;;;;;;;;;;;;;;;

; Clojure için mantıksal yapılar bir özel-form'dur.
; Ve diğer fonksiyonlar gibi kullanılabilir.
; `if` fonksiyonunun ilk argümanı bir test ifadesidir.
(if true "ya şundadır" "ya bunda") ; => "ya şundadır"
; İkinci ifade doğru, üçüncü ifade ise yanlışsa ifadeleridir.
; Eğer test terimi doğru olarak değerlendirilirse,
; doğru ifadesi, yanlışsa yanlış ifadesi değerlendirilir ve döndürülür.
;
; Bir yanlışsa ifadesi yoksa `nil` döndürülür.
(if false "a") ; => nil

; Yerel geçici-değişken tanımlamak için `let` kullanılır.
; İfadelerin varlığı `let` çağırımı ile sınırlıdır.
(let [a 1 b 2]
  (> a b)) ; => false

; İfade ve çağırımları `do` ile gruplayabilirsiniz.
; Çağırımların sonuncusu `do` ifadesinin değeri olarak 
; döndürülecektir.
(do
  (print "Selamlar!")
  "Dünya!") ; => "Dünya!" (prints "Selamlar!")

; Fonksiyonlar kapalı bir `do` ifadesi ile çevrelenmiştir.
(defn yazdır-ve-selamla! [isim]
  (println "Merhaba, " isim "!")
  (str "Merhaba, " isim "!"))
(yazdır-ve-selamla! "Zübeyde") ;=> "Merhaba, Zübeyde!" ("Merhaba, Zübeyde!" yazdırır.)

; `let` ifadesi de kapalı bir `do` ile gelmektedir.
(let [isim "Ayten"]
  (print "Merhabalar, " isim)
  (str "Merhabalar, " isim)) ; => "Merhabalar, " ("Merhabalar, Ayten" yazdırır)

; Sıralama-makroları (-> ve ->>) ile veri dönüşümünü daha temiz ifade
; edebilirsiniz.
; Bu makrolar ilk argümanı sonraki her çağırımın içine yerleştirir.
;
; `->` makrosu, ifadeyi çağırımların ilk argümanı olacak şekilde yerleştirir.
(->
   {:a 1 :b 2} 
   (assoc :c 3) ;=> (assoc {:a 1 :b 2} :c 3)
   (dissoc :b))

; Bu ifade aşağıdaki şekilde yazılabilir:
; (dissoc (assoc {:a 1 :b 2} :c 3) :b)
; ve `{:a 1 :c 3}` olarak değer bulur.

; Sondan-Sıralama-Makrosu (->>) ise aynı şeyi yapar,
; tek fark ise, ifadeyi, çağırımların son argümanı olarak yerleştirir.
;
(->>
   (range 10)    ;=> '(0 1 2 3 4 5 6 7 8 9)
   (map inc)     ;=> (map inc (range 10))
   (filter odd?) ;=> (filter odd? (map inc (range 10)))
   (into []))    ;=> (into [] (filter odd? (map inc (range 10))))
                 ; Sonuç: [1 3 5 7 9]

; Bir ifadedeki önceki veri dönüşümlerinin sonucunu nereye
; koyacağınız konusunda daha fazla özgürlük istediğiniz bir durumda,
; Sıralama-Makrolarından daha özgür bi' şey kullanmak istersiniz;
; `as->` makrosu ile dönüşümlerin çıktısına bir isim atayabilir
; ve ardışık çağırımlarda yer tutucu olarak kullanabilirsiniz.

(as-> [1 2 3] girdi
  (map inc girdi);=> ifadeyi isterseniz çağırımın son argümanı olarak,
  (nth girdi 2) ;=>  veya çağırımın ilk argümanı olarak, 
  (conj [4 5 6] girdi [8 9 10])) ;=> ya da istediğiniz sırada kullanabilirsiniz.
;=> [4 5 6 4 [8 9 10]]



; Modüller
;;;;;;;;;;;;;;;

; `use` çağırdığınız modüldeki tüm tanımlara erişmenize olanak verir.
(use 'clojure.set)

; Şu anda, küme fonksiyonlarını kullanabiliriz.
(intersection #{1 2 3} #{2 3 4}) ; => #{2 3}
(difference #{1 2 3} #{2 3 4}) ; => #{1}

; Ayrıca eklenecek fonksiyonları seçebilirsiniz de:
(use '[clojure.set :only [intersection]])

; Bir modülü eklemek için `require` kullanılır. 
(require 'clojure.string)

; İsim-uzayı kapsamlı çağırımlar aşağıdaki şekildedir:
; isim-uzayı/fonksiyon-ismi --isim uzayı ismi ve fonksiyon ismi
; arasına eğik çizgi koymanız yeterli.
; Burada, modül `clojure.string` ve fonksiyon ismi `blank?`
(clojure.string/blank? "") ; => true

; Ekleme sırasında, bir modüle takma-ad verilebilir.
(require '[clojure.string :as str])
(str/replace "Bu bir özet metindir, test için kullanılabilir!"
  #"[aeıioöuü]" str/upper-case)
; => "BU bIr ÖzEt mEtIndIr, tEst IçIn kUllAnIlAbIlIr!"
; (#"", burada düzenli ifadeler için bir sözdizimsel-şekerlemeyi ifade eder)

; Bir isim-uzayı tanımlamasında `require` kullanılabilir.
; `ns` bir makrodur ve `require` (ve `use`, ama lütfen kullanmayın)
; dahil olmak üzere bir çok çağırım için işlevsellik sağlamaktadır.
; Bu notasyonu kullanırsanız, modüllerinizi alıntılamak zorunda kalmazsınız.
(ns test
  (:require
    [clojure.string :as str]
    [clojure.set :as set]))


; Java
;;;;;;;;;;;;;;;;;

; Java, kocaman ve kullanışlı bir standart kütüphaneye sahip,
; Clojure, Java etkileşimi ile, bundan yararlanabilirsiniz.

; `import` diğer modüller gibi, bir java modülü de ele alabilir.
; Date, bir Java modülü.
(import java.util.Date)

; `ns` çağırımında da kullanabilirsiniz.
(ns test
  (:import java.util.Date
           java.util.Calendar))

; Bir Java nesnesinden oluşturmak için `new` çağırımını kullanabilirsiniz.
(new Date)

; Ayrıca Clojure Okuyucusu, size bunun daha farklı bir yolunu sunar:
; Sınıf isminin sonuna koyulacak bir nokta `.` ile
; bu yapılabilir.
(Date.) ; <bir tarih nesnesi>

; `.` --nokta-- çağırımı, size nesnelerdeki metotlara erişme imkanı verir.
(. (new Date) getTime) ; <bir zaman-damgası>
(.getTime (Date.)) ; Üstteki ifade ile tamamen aynı sonucu verir.

; Sınıf içindeki statik metotlara erişmek için `/` ayracını
; sınıf ile metot ismi birleştirmek için kullanabilirsiniz.
; (örnekSınıf/statikMetot)
(System/currentTimeMillis) ; <bir zaman-damgası> (`system` her zaman sunulur)

; Sınıflarla işlem yaparken, `doto` bu süreci kolaylaştırabilir.
; İlk argüman sınıf nesnesi, sonraki her çağırım, nesne üzerinde yapılır.
(import java.util.Calendar)
(doto (Calendar/getInstance)
  (.set 2000 1 1 0 0 0) ; => `set` metodu, `doto` ifadesine verilen
                        ; sınıf nesnesi üzerinde çağırılır.
  .getTime) ; => Bir tarih nesnesi. set to 2000-01-01 00:00:00


; STM
;;;;;;;;;;;;;;;;;

; 'Software Transactional Memory' Clojure'un değişmez veri yapılarını
; ele alırken kullandığı bir mekanizmadır. Clojure içinde bunu kullanan
; birkaç yapı vardır.

; Bir `atom` en basitidir. Bir ilkleme-değeri verin.
(def benim-atomum (atom {}))

; Bir atomu güncellemek için `swap!` kullanılır.
; `swap!` fonksiyonu, ilk argüman olarak aldığı atomu, ikinci argüman
; olarak aldığı fonksiyona uygular. Bu fonksiyona ek argümanlar ise
; fonksiyondan sonra gelirler.
(swap! benim-atomum assoc :a 1)
; benim-atomum'un değerini (assoc {} :a 1) ifadesinin sonucu ile değiştirir.
(swap! benim-atomum assoc :b 2)
; benim-atomum'un değerini (assoc {:a 1} :b 2) ifadesinin sonucu ile değiştirir.

; `deref` ile, atomun değerini çözümleyebilirsiniz. 
benim-atomum  ;=> Atom<#...> (Atom ifadesi döndürür)
@benim-atomum ; => {:a 1 :b 2}

; İşte, `atom` kullanan basit bir sayaç.
(def sayaç (atom 0)) ;=> Şu anki isim uzayına, `sayaç` ile, 0 başlangıç
; değeri ile bir atom tanımladık.
(defn sayaç-arttır [benim-atomum]
  (swap! sayaç inc)) ;=> Atom'un değerini bir arttır.

(sayaç-arttır sayaç)
(sayaç-arttır sayaç)
(sayaç-arttır sayaç)
(sayaç-arttır sayaç)
(sayaç-arttır sayaç)
(sayaç-arttır sayaç)

@sayaç ; => 6

; Diğer STM yapıları `ref`'ler ve `agent`'lar.
; Ref'ler: http://clojure.org/refs
; Agent'lar: http://clojure.org/agents